100 mln drzew – ogólnopolski projekt obywatelski na rzecz zwiększania lesistości

Nasza propozycja to stworzenie nowatorskiego projektu obywatelskiego, który połączy siły mieszkańców, organizacji pozarządowych i władz lokalnych w celu zwiększenia ilości drzew w całej Polsce. Chcemy wyjść poza ramy dotychczasowych działań i zaproponować kompleksowe podejście na skalę ogólnokrajową:

1. Posadź i oznacz sam swoje drzewo – chcemy by każdy Polak nie czekając na inicjatywy wielkich organizacji czy samorządów posadził dla siebie Swoje drzewo. Z okazji urodzin, imienin, zaślubin, jubileuszów – sadźmy ku pamięci drzewa na swoich działkach i terenach Wam przynależnych.

2. Identyfikujmy tereny pod zalesianie – we współpracy z gminami i powiatami w całym kraju analizujmy  miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, aby wytypować nieużytki i tereny nadające się pod nowe nasadzenia.

3. Angażujmy sąsiadów lokalne społeczności – organizujcie sami lub wespół z Fundacją Mój Las gminne miejskie powiatowe czy wręcz ogólnopolskie akcje sadzenia drzew z waszym udziałem ale i szkół, firm i instytucji, budując tym samym świadomość ekologiczną i poczucie współodpowiedzialności za środowisko wśród Polaków. Działajcie lokalnie.

4. Współpracujmy  z Lasami Państwowymi i sektorem prywatnym – szukajcie  mechanizmów wsparcia, takie jak fundusze na wykup gruntów czy partnerstwa publiczno-prywatne, które umożliwią realizację większych projektów zalesieniowych nieużytków w różnych regionach Polski.

5. Monitoring i edukacja – stworzymy ogólnokrajowy system monitorowania nowych nasadzeń, aby zapewnić ich trwałość, a także programy edukacyjne promujące znaczenie lasów dla zdrowia i środowiska, skierowane do wszystkich grup wiekowych.

W obliczu rosnącej świadomości ekologicznej społeczeństwa zauważamy, że zrozumienie dla konieczności ochrony klimatu nie zawsze przekłada się na realne działania. Jako fundatorzy Fundacji Mój Las pragniemy zmienić ten stan rzeczy, proponując ambitny projekt obywatelski na skalę ogólnopolską.

100 milionów drzew, bo to nie tylko znacząca ilość ale przede wszystkim zupełnie realna liczba drzew do posadzenia bez większego nakładu sił i środków. Chcemy stworzyć inicjatywę, która zaangażuje Polaków w całym kraju i stanie się wzorem do naśladowania w innych częściach świata.

Dlaczego takie działania są potrzebne i jakie wyzwania stoją przed nami w kontekście zalesiania?

Lesistość Polski – dane i niepokojące trendy

Lasy w Polsce zajmują obecnie około 30,8% powierzchni kraju, co przekłada się na blisko 9,6 mln hektarów (dane GUS i Lasów Państwowych na 2023 rok). Po II wojnie światowej lesistość wynosiła zaledwie 21%, a obecny poziom osiągnięto dzięki wieloletnim wysiłkom, w tym realizacji „Krajowego programu zwiększania lesistości”, przyjętego przez Radę Ministrów w 1995 roku. W latach 1945–2022 zalesiono łącznie 1 496,1 tys. ha, co stanowiło 4,8% powierzchni kraju. W samym okresie obowiązywania programu, czyli od 1996 do 2022 roku, zalesiono 269,1 tys. ha gruntów nieleśnych.

Niestety, trend zwiększania lesistości w ostatnich latach wyraźnie spada. W 1995 roku zalesiono 15,6 tys. ha, podczas gdy w 2022 roku było to zaledwie 0,5 tys. ha – oznacza to spadek o 96,8%. Najlepszym rokiem pod względem zalesień w historii programu był 2003 rok, kiedy to zalesiono 26,5 tys. ha – aż 53 razy więcej niż w 2022 roku. W 2022 roku najwięcej nowych lasów powstało w województwie łódzkim (60,1 ha), natomiast najmniej w województwie śląskim – zaledwie 0,7 ha. Te dane wskazują na wyraźny kryzys w realizacji programu i potrzebę nowych, bardziej skutecznych działań.

Lokalne działania – przykład oddolnych inicjatyw i potrzeba ogólnopolskiego podejścia

Na tle ogólnokrajowego spadku zalesień warto zwrócić uwagę na lokalne sukcesy. Przykładem może być m.in. Fundacja Mój Las, która w latach 2022–2024 zalesiła ponad 2 ha terenów w jednym z polskich miast – to więcej, niż wyniosły zalesienia w całym województwie śląskim w 2022 roku w ramach programu krajowego. Pokazuje to, że oddolne działania mogą przynosić wymierne efekty, jeśli są dobrze zorganizowane i wspierane przez społeczność oraz samorządy. Jednak pojedyncze inicjatywy to za mało – potrzebny jest ogólnopolski ruch, który zintegruje wysiłki Polaków w całym kraju.

Dlaczego cała Polska?

Polska, jako kraj zmagający się z poważnymi problemami ekologicznymi, takimi jak smog – jeden z najwyższych w Europie – potrzebuje pilnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza i środowiska. Zwiększenie lesistości w całym kraju to nie tylko szansa na oczyszczenie powietrza, ale także na stworzenie naturalnych barier przeciwdziałających zanieczyszczeniom, retencję wody i poprawę lokalnego mikroklimatu. Lasy są niezastąpionym narzędziem w walce z kryzysem klimatycznym i zdrowotnym – oczyszczają powietrze, obniżają temperaturę w upalne dni, a także przeciwdziałają erozji gleby i pustynnieniu.

Dlaczego obywatele, organizacje pozarządowe i samorządy?

Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że poleganie wyłącznie na zasobach Lasów Państwowych nie wystarcza do osiągnięcia ambitnych celów zwiększania lesistości. Konieczne jest zaangażowanie organizacji pozarządowych i lokalnych samorządów, które mogą działać bliżej społeczności, reagować na lokalne potrzeby i mobilizować mieszkańców do wspólnych działań. Wykorzystanie terenów nieużytków rolnych, ziem VI klasy bonitacyjnej w kontekście problemów zdrowotnych związanych z zanieczyszczeniem powietrza w Polsce, takich jak smog, zwiększenie lesistości staje się wręcz koniecznością.

Zielona przyszłość dla Polski i Polaków

Projekt, który proponujemy, ma szansę nie tylko zwiększyć lesistość czy liczbę sadzonych drzew przez obywateli w całej Polsce, ale także stać się inspiracją dla innych regionów czy krajów.

Wierzymy, że łącząc siły mieszkańców, organizacji pozarządowych i władz lokalnych w skali całego kraju, możemy realnie wpłynąć na poprawę stanu środowiska i zdrowia Polaków.

W obliczu kryzysu klimatycznego i ekologicznego każdy hektar nowego lasu, każde posadzone drzewo to krok w stronę lepszej przyszłości – dla nas i dla kolejnych pokoleń. Niech Polska zielona, stanie się wspólnym celem, który zjednoczy nas wszystkich!